Donderdag 26 mei 2016
Ulali en Mycale: het een is een trio, het ander een kwartet. Beide groepen bestaan uit louter vrouwen wier stemmen hun belangrijkste instrument zijn. Oud Anders nodigt u uit om zondagavond kennis te nemen van de hogeschool van het a capella zingen. A capella is een vorm van vocale muziek die in principe zonder instrumentale begeleiding uitgevoerd wordt. Enige ondersteuning door instrumenten is soms toegestaan, zolang deze geen zelfstandige rol vervullen. De term a capella is afgeleid van ‘alla cappella’, dat ‘op de manier van de kapel’ betekent; het verwijst naar een lange traditie van onbegeleid zingen zoals die plaats vond in de Sixtijnse kapel. Van oudsher is het dus religieuze muziek. In onze tijd hoeft dat echter niet meer zo te zijn.Het trio Ulali maakt gebruik van trommels, ratels en tamboerijnen, die de zangpartijen echter nooit overheersen. Enigszins frivool zouden we daarover kunnen zeggen dat er in de muziek van echte indianen nu eenmaal altijd wel ergens een tamtam te horen moet zijn. Want dat zijn ze, deze drie dames: Pura Fé behoort tot de Tuscarora en Taino stam, Jennifer Kreisberg is Tuscarora, en Soni Moreno heeft het bloed van zowel de oude Maya’s, de Apachen als de Yaqui in haar aderen stromen.
De groep bestond al vóór 1987 en telde toentertijd drie vrouwelijke en drie mannelijke zangers die zich vernoemd hadden naar oprichtster Pura Fé. Na 1987 bleven Pura Fé en Soni Moreno over, om later aangevuld te worden met Jennifer Kreisberg. Het trio Ulali was geboren.
Het drietal steekt de aloude indiaanse zangtradities van het Amerikaanse continent in een hedendaags jasje. Dat mag, ook al zullen puristen er bezwaar tegen aantekenen. Maar waarom zou je muziek van eeuwen terug niet mogen ontwikkelen? Muziek leeft, net als alle andere kunsten, en dus verandert het. Vooral de volksmuziek absorbeert voortdurend invloeden van buitenaf. Daar komt bij dat het gemiddelde publiek niet echt zit te wachten op de authentieke indiaanse keelgeluiden van twee- tot driehonderd jaar geleden. Die liggen namelijk bepaald niet gemakkelijk in het gehoor. Hadden de leden van Ulali uitsluitend de originele indiaanse zangkunst willen gedenken, dan zouden hooguit een handvol liefhebbers hun naam kennen. Ulali doet meer: hun zang herinnert wel degelijk aan de dagen van Sitting Bull, maar wordt veel harmonieuzer gebracht dan toen. En zo wordt een oeroude samenzang opeens een wonder van melodieusiteit.
De groep Mycale doet het volledig zonder instrumenten. Ayelet Rose Gottlieb, Sofia Rei, Sara Serpa en Malika Zarra maken deel uit van John Zorn’s reusachtige Masada project. Masada bestaat als band, maar is tegelijkertijd ook een concept. Zorn verkent hierin zijn joodse muzikale wortels en maakt er moderne composities van. Zoals te doen gebruikelijk vervat hij zijn ideeën in een veelheid van stijlen, hij beheerst immers elk genre. De schrikbarend productieve musicus heeft inmiddels een overvloed aan songs voor het project geschreven en laat deze door anderen uitvoeren in de reeks ‘Book of Angels’. De dames van Mycale hebben volume 13 en 25 voor hun rekening genomen. De critici zijn vol lof over deze bijdrage; velen vinden deze volumes verreweg de mooiste van de hele serie. Tot dusver dan, want Zorn gaat met onverminderde vaart voort. Het voorlopig laatste deel, no. 27, kwam uit in februari van dit jaar. En wie weet wat ons allemaal nog te wachten staat.
De zangstijl van Mycale verschilt nogal van die van hun indiaanse collega’s. Anders dan bij Ulali komt de muziek van Mycale niet in golven op ons af; ze vertoont veeleer de complexe ritmiek – maar wees gerust, niet de klanken! - van een typemachine. Het taalgebruik is al even hectisch, want het drietal schakelt moeiteloos over van Hebreeuws naar Spaans, Portugees of Arabisch. De teksten werden ontleend aan antieke religieuze geschriften en de lyriek van beroemde dichters. Het klinkt allemaal heel ongewoon, en toch: het is buitengewoon fraai.
Zondag hoort u Mahk Jchi van Ulali en Huzia van Mycale. Girlpower in de beste muzikale betekenis van het woord.
Playlist OUD ANDERS, zondag 29 mei 2016 op AAFM, 22.00-23.00 uur
01. Pastorale - Igor Stravinsky - 2.57
02. Let England Shake - PJ Harvey - 3.09
03. Metamorphoses - Bester Quartet - 7.06
04. Take This Hammer - Leadbelly - 2.15
05. When I Fall in Love - Miles Davis & Quartet - 4.23
06. Mahk Jchi - Ulali - 2.42
07. Japura River - Philip Glass & Uakti - 4.44
08. Scythian Suite: II. The God of Evil and the Pagan dance of the underworld spirits - Serge Prokofiev - 3.26
09. Huzia - John Zorn & Mycale - 4.47
10. Dogs' God - Pierre Bastien - 2.36
11. Oceanic Beloved - Alice Coltrane - 4.21
12. Kinky Creatures for 4 Trombones - Christian Lindberg - 4.00
13. No. 5 in C Major, Op. 38 I. Allegro tranquillo - Serge Prokofiev - 5.29
