Donderdag 5 mei 2016
De verwarring omtrent zijn leven beginnen bij William Gary “Bunk” Johnson al bij zijn geboorte. Wanneer hij nou precies het levenslicht zag blijft een mysterie, vooral ook omdat hij het zelf niet zo nauw nam met de waarheid. Er lijken voor de legendarische jazztrompettist uit New Orleans geen aanwijsbare redenen te zijn geweest om steeds andere geboortedata op te geven; de muziekwetenschappers houden het er echter op dat de man mogelijk een onbedwingbare behoefte had om de feiten te verdraaien. De bijnaam Bunk (= nonsens) kreeg hij dus niet voor niets. Ook kan het zijn dat hij zich niets gelegen liet liggen aan officiële registraties. Die waren immers een werktuig van de blanke meerderheid. Hoe dan ook, de ene keer beweerde hij dat hij in 1879 geboren was, en een andere keer in 1882 of 1889.Johnson zei verder dat hij de zoon was van een slaaf. Als we 1879 – of zelfs 1889 – aannemen als zijn juiste geboortedatum, dan kan dat heel wel kloppen. De definitieve afschaffing van de slavernij vond plaats in 1865. De regio New Orleans, tot dan toe het toneel van de grootste slavenmarkt van de VS, deed nog wat langer over de bevrijding van de Afro-Amerikanen; een zwarte volwassene die daar in 1879 een zoon kreeg moet dus inderdaad een slaaf geweest zijn. In zoverre mogen we geloof hechten aan Bunk’s verhaal. Maar hoe heette zijn vader? William Johnson, zoals Bunk zelf aangaf; of ene Joe, die volgens een officieel document in 1873 geboren werd? Datzelfde document laat 1885 zien als de geboortedatum van diens zoon Gary Johnson. We hebben het dan over een vader van twaalf jaar. Dat ligt op het randje van wat biologisch gezien mogelijk is. Over de ouders van Bunk Johnson kunnen we dan ook niets met zekerheid zeggen.
Bunk hield van reizen. Wel meer muzikanten trokken de wereld rond, dus we gaan ervan uit dat hij de waarheid sprak toen hij Chicago opgaf als een van zijn verblijfplaatsen. De ‘Windy City’ oefende in zijn tijd een grote aantrekkingskracht uit op de etnische minderheden van de USA. Bunk heeft er dus mogelijk wel enige tijd vertoefd. Maar Europa? Australië? Bunk beweerde stellig dat hij ook daar geweest was. Dat lijkt niet waarschijnlijk, tenzij hij de overtocht maakte als verstekeling, of als onbezoldigd dekzwabber.
Slechts één ding staat als een paal boven water in het leven van Bunk Johnson: hij was een fantastisch trompettist, een muzikant die vele grote namen na hem tot voorbeeld gediend heeft. Louis Armstrong, Sydney Bechet en Clarence Williams laten zich in lovende bewoordingen over hem uit. Bunk beleefde het eerste hoogtepunt van zijn muzikale loopbaan in de jaren 1905 tot 1915, en hij mag dan ook gelden als een sleutelfiguur die de vroegste periode van de jazz mede heeft helpen ontwikkelen. Na 1915 toerde hij veelal rond, om in 1931 zowel zijn tanden als zijn trompet te verliezen tijdens een knokpartij in een dansgelegenheid. Daarmee leek zijn carrière voorbij. Zonder tanden kon hij immers niet spelen; Bunk zag zich gedwongen om met allerlei onbeduidende baantjes in zijn levensonderhoud te voorzien. Ook gaf hij hier en daar muziekles.
Toen een aantal bewonderaars de verblijfplaats van de vroegere ster van New Orleans hadden getraceerd, zorgden ze er rond 1940 voor dat hij een kunstgebit kreeg. En jawel, ze gaven hem ook een nieuwe trompet. Daardoor kon Bunk na zo’n tien jaar afwezigheid zijn carrière een welverdiend vervolg geven. Hij begon platen te maken, en omdat hij in dezelfde stijl bleef spelen als dertig jaar eerder, krijgt de luisteraar van nu een glasheldere indruk hoe het genre aan het begin van het jazz tijdperk geklonken moet hebben. En het klinkt geweldig; Bunk mag dan een fantast geweest zijn, hij loog niet zodra hij een trompet in handen had.
Zondagavond draait Oud Anders het nummer ‘I Can't Escape From You’ van een van Bunk’s optredens te New York, 1945-1946. We horen ‘Jass’ (de oude spelling van jazz) zoals de pioniers van het genre het bedoelden, maar dan wel in in een geluidskwaliteit die vele malen beter is dan wat er rond 1915 vastgelegd kon worden.
Playlist OUD ANDERS, zondag 8 mei 2016 op AAFM, 22.00-23.00 uur
01. Order to Survive - Sainkho Namtchylak - 5.40
02. Get Happy - Milt Jackson - 4.02
03. Boom Boom Boom - The Iguanas - 4.20
04. Imala Mayka Kalina - Kapansky Ensemble - 2.35
05. I Can't Escape From You - Bunk Johnson - 5.03
06. The Wall Street Shuffle - 10CC - 3.51
07. Concerto for Violin and Orchestra no.1 in F sharp minor op.14: Rondo. Allegro giocoso - Henryk Wieniawski - 7.20
08. Microspace - Tore Elgaroy - 5.13
09. Rosa Menina Rosa - Ceu - 4.43
10. Saltarello IV - anoniem - 2.21
11. Bulletproof - Apollo Saxophone Orchestra - 4.37
12. Piano Sonata No. 30 in E, Op. 109 - I. Vivace, ma non troppo - Beethoven - 3.19
