Donderdag 14 april 2016
Oud Anders begint de uitzending van zondagavond met de Suite Burlesque, een charmant pianowerkje van de Franse componiste Germaine Tailleferre (1892-1983). Eigenlijk heette ze Germaine Marcelle Taillefesse, met als roepnaam Marcelle. De eigenzinnige musicienne koos echter zelf voor Germaine en veranderde haar achternaam in Tailleferre. Daarmee nam ze wraak op haar vader, die ze beschouwde als een hypocriet.De verhouding met haar vader was nogal beroerd. Hoe dat zo kwam? Dat heeft een historische achtergrond: als zovele conservatieve mannen rond 1900 maakte vader Arthur Taillefesse bezwaar tegen de muzikale aspiraties van zijn dochter. Hij zou haar beslist de gang naar het conservatorium belemmerd hebben, want vrouwen in de muziek, laat staan vrouwen in het theater, werden in die tijd verdacht van promiscue gedrag. Tailleferre wenste zijn dochter niet te zien opgroeien als een straatmeid. Te zijner verdediging moeten we stellen dat hij daar niet helemaal ongelijk in had. Dames die toentertijd werkzaam waren in de entertainment business namen het doorgaans niet zo nauw met de zeden. De heren der schepping wisten dit overigens maar al te goed; menig gerespecteerde huisvader vond in het geniep zijn weg naar het achterkamertje van een of ander zangeresje of danseresje. Zo ook Papa Taillefesse; die hield er een minnares op na tegen de tijd dat hij zijn vrouw trouwde. Mevrouw Taillefesse, diep teleurgesteld in de liefde, zou zich in haar huwelijk nauwelijks om hem bekommeren. Ze wijdde zich uitsluitend aan de muzikale opvoeding van haar kinderen en zorgde ervoor dat de begaafde Germaine op het Paris Conservatoire terecht kwam.
Vader Taillefesse was er niet van op de hoogte dat zijn dochter toch een opleiding in de muziek volgde. Zijn vrouw had Germaine’s toelating tot het conservatorium en haar dagelijkse aanwezigheid aldaar voor hem verborgen gehouden. Dochterlief zelf liet er natuurlijk al helemaal niets over los. Nooit had papa zich afgevraagd waarom er steevast een groep nonnen bij hem in de straat verscheen wanneer hij ’s ochtends naar zijn werk ging. Prachtig verhaal: die nonnetjes zaten in het complot. Ze namen de kleine Germaine in hun midden op en brachten haar elke dag ongezien naar het conservatorium.
Op zeker moment won Germaine een competitie die uitgeschreven werd door het conservatorium. De publieke waardering die haar ten deel viel stelde vader Tailleferre voor een voldongen feit: er kon niet meer getornd worden aan de beroepskeuze van zijn dochter. De prijs die ze kreeg maakte hem echter zo trots dat hij haar vanaf dat moment moreel steunde. Financieel deed hij dat echter niet. Germaine moest in haar levensonderhoud voorzien met het geven van muzieklessen. Deze dubbelzinnige houding van haar vader deed haar besluiten om haar naam te veranderen: Taillefesse werd Tailleferre.
Germaine miste haar vader niet zozeer. Als sociaal zeer vaardige persoon kende ze alles en iedereen in het bruisende culturele leven van Parijs. De schrijvers Paul Valéry, Maurice Claudel en Jean Cocteau behoorden tot haar vriendenkring. Ook kunstenaars als Pablo Picasso, Modigliani en Matisse ontving ze regelmatig. Van doorslaggevende betekenis was haar ontmoeting met Erik Satie. Deze stond een nieuwe muziek voor die evenzeer afstand nam van de zwaarwichtige Duitse laat-romantiek als van het complexe impressionisme van Debussy en Ravel. Haar eigen simpele, welluidende composities sloten aan bij de opvattingen van Satie, die haar verwelkomde als zijn muzikale dochter. Germaine zou via hem lid worden van de muziekgroep Le Six. Louis Durey, Francis Poulenc, Darius Milhaud, Georges Auric en Arthur Honegger werden haar directe collega’s; stuk voor stuk componisten die ze al kende van haar studiejaren. De groep heeft een omwenteling in de Franse muziek teweeggebracht. Geïnspireerd door oervader van het modernisme Erik Satie produceerde de groep vrolijke, levenslustige klanken die het savoir-vivre weer terugbrachten in de Franse samenleving.
Tot aan haar dood bleef Germaine Tailleferre componeren en gaf ze les. Op 84-jarige leeftijd accepteerde ze nog een baan als lerares aan het École Alsacienne, een privé muziekschool te Parijs. Als componiste die leefde en werkte in een periode waarin vrouwelijke kunstenaars nauwelijks serieus genomen werden staat Tailleferre tegenwoordig weer volop in de belangstelling. Haar muziek verdient dat ook. U hoort het zondagavond net na tienen: de Suite Burlesque is heerlijk om naar te luisteren.
Playlist OUD ANDERS, zondag 17 april 2016 op AAFM, 22.00 - 23.00 uur
01. Suite Burlesque - Germaine Tailleferre - 5.44
02. Ain't Nobody - Mary J. Blige - 4.03
03. Jerusalem - Hubert Parry - 3.06
04. November - Wolfert Brederode Quartet - 6.49
05. Nebadon - Karlheinz Stockhausen - 22.30
06. Hoodoo Lady Blues - Arthur Big Boy Crudup - 3.01
07. Jedna Sestra Bratra Mela - Iva Bittova - 2.05
08. Love Calls You by Your Name -Leonard Cohen - 5.43
