Donderdag 25 februari 2016
Oud Anders brengt zondag een thema uitzending gewijd aan het Britse trio Emerson, Lake & Palmer. We zullen deze supergroup (die officieel nog steeds bestaat) benaderen vanuit de klassieke bronnen die ze aanboorden. Menigeen werd in de eerste helft van de jaren ’70, toen de groep uitgeroepen werd tot de beste Britse act, op het spoor van de klassieke muziek gebracht. Vooral toetsenist Keith Emerson liet met zijn knappe adaptaties de fans kennis maken met componisten waar ze nog nooit van gehoord hadden. Hij rekende af met het onder jongeren wijd verspreide vooroordeel als zou de klassieke muziek een stoffig, ouderwets stationnetje zijn, reeds lang en breed gepasseerd door de hogesnelheidstrein van de internationale moderne rock.Nu ligt het voor de hand om steeds te beginnen met nummers van ELP en daarna het klassieke origineel te laten horen. We hebben echter besloten het omgekeerde te doen. Zodoende wordt het voor de kenners van de muziek van de groep een spannend raadspelletje; op welke LP van het illustere trio vinden we een arrangement van welke klassieke klanken terug? Wie dit wel aardig lijkt, doet er goed aan om de rest van dit artikel over te slaan.
De formatie Emerson, Lake & Palmer was al wereldberoemd voordat hun eerste LP in de platenzaken lag. Daar had hun live performance op het Isle of Wight Festival van 1970 voor gezorgd. Festivalgangers begaven zich massaal naar het concert van de band, mogelijk daartoe aangespoord door de geruchten dat Jimi Hendrix, ook aanwezig op op Wight, definitief deel zou uitmaken van de groep. Dat was niet het geval, en er is volgens latere verklaringen van Greg Lake ook nooit serieus sprake van geweest. Het werd echter ook zonder de bijdrage van het Amerikaanse gitaarfenomeen een legendarisch optreden. Emerson manoeuvreerde zijn Hammond orgel over het podium als was het een karretje in de supermarkt, en toen hij ook nog eens een mes tussen de toetsen stak, miste niemand Hendrix meer.
Het leeuwendeel van het concert werd beslagen door een adaptatie van Mussorgsky’s ‘Pictures at an Exhibition’. Dit stuk, dat de derde plaat van de groep zou worden, komt schandalig genoeg niet aan bod in de uitzending van zondag. Dit omdat we in het verleden ruimschoots aandacht aan ELP versie hebben besteed; we kozen voor andere klassieke bronnen.
We beginnen het uur met ‘Hoe Down’ uit Aaron Copland’s ‘Rodeo’. Wat Emerson, Lake & Palmer ermee deden is terug te vinden op hun vierde LP ‘Trilogy’. Nu gaat Copland van zichzelf al stevig genoeg tekeer, maar het knappe van de met groot muzikaal inzicht gezegende Emerson is dat hij er volstrekt aanvaardbare hardrock van weet te maken. De kracht van het origineel blijft behouden en wordt zelfs in niet geringe mate versterkt. Emerson neemt het klassieke stuk niet op als een exotisch element te midden van rockgeluiden, maar hercomponeert het als het ware op zijn eigen onnavolgbare wijze. ‘Hoedown’ staat hier niet enigszins onwennig naast de rock, het is rock geworden. In die zin had de keyboard tovenaar evenveel in zijn mars als Miles Davis, die hetzelfde deed met Rodrigo’s ‘Concierto d’Aranguez’. In Davis’ versie van deze bekende compositie hing het klassieke origineel er niet als een nutteloze uitbreiding bij; het werd intrinsiek tot jazz omgesmeed.
Het volgende stuk dat we laten horen is de ‘Allegro Barbaro’ voor solo piano van de Hongaarse componist Bela Bartok. Het kwam als eerste nummer op ELP’s debuutalbum ‘Emerson, Lake & Palmer terecht onder de naam ‘The Barbarian’. Deze versie draaien we aansluitend. Iemand als Bartok, die de piano beschouwde als een drumstel en er flink op los kon hameren, moest natuurlijk zowel Emerson als Palmer aanspreken. De ingewikkelde ritmes van zijn composities vormden daarnaast een extra uitdaging voor Emerson, die in zijn tijd als de ongekroonde koning van de (rock)toetsen gold.
Als derde en laatste voorbeeld van ELP’s klassieke arrangementen gaat u luisteren naar ‘Toccata’, het tweede nummer van ‘Brain Salad Surgery’. We laten het voorafgaan door het origineel van de Argentijnse componist Alberto Ginastera. Toccata is het vierde deel uit diens eerste pianoconcert.
Bijna 43 jaar na het verschijnen van het album zijn we nog steeds onder de indruk van de prestatie die de groep hier leverde. Geen enkele symfonische rockband is ook maar in de buurt gekomen van de kwaliteit van deze muziek. Dat kon ook niet, want niet iedere band had de beschikking over een toetsenist van het kaliber Keith Emerson. Ginastera zelf had het heel goed door toen Emerson hem persoonlijk om toestemming vroeg de adaptatie te mogen uitbrengen: “formidabel”, zei hij, “zo moet mijn stuk gespeeld worden”. En inderdaad, hij had gelijk. De Toccata van ELP mag met opgeheven hoofd plaats nemen naast die van Ginastera. Het stuk is immers een tweede origineel.
Playlist OUD ANDERS, zondag 23 februari 2016 op AAFM, 22.00-23.00 uur
01. Rodeo: Hoe Down - Aaron Copland - 3.23
02. Hoedown - Emerson, Lake & Palmer - 3.41
03. The King's Hunt - John Bull - 3.24
04. Allegro Barbaro - Bela Bartok - 2.30
05. The Barbarian - Emerson, Lake & Palmer - 4.30
06. Offertoire: Terra Tremuit - Ensemble Organum - 9.58
07. Black Widow - Michelle Shocked - 2.44
08. Piano Concerto nr. 1, op. 28 - IV. Toccata - Alberto Ginastera - 4.54
09. Toccata - Emerson, Lake & Palmer - 7.18
10. River Mist/Soft Dawn/The Water Garden - Brian Eno - 9.26
