Donderdag 14 januari 2016
Toen de muziek na de tweede wereldoorlog de beschikking kreeg over bandrecorders, toon- en ruisgeneratoren en allerlei andere elektronische snufjes ontstond er een enorme drang om te experimenteren met nieuwe vormen van muziek. Te beginnen met Pierre Schaeffer en zijn elektro-akoestische composities, waarbij er andere bronnen dan traditionele instrumenten gebruikt werden, vonden talloze geluidsknutselaars hele nieuwe klankwerelden uit. Vooral ook door toedoen van figuren als Edgar Varese, Henk Badings, Dick Raaijmakers en Tom Dissevelt in het Natlab, de voor het eind van de jaren ‘50 en vroege jaren ‘60 ultramoderne geluidsstudio van Philips, maakte de elektronische muziek een stormachtige ontwikkeling door. Sommigen meenden dat het gedaan was met de dagen van Beethoven, jazz en Doo-wop; het werd tijd dat de mensheid in het kielzog van de Jetsons de toekomst in vloog en, met een privé schotel als passagiersvoertuig, hoog boven de stad over de luchtsnelweg zweefde, voortdeinend op de klanken van de radio die voortdurend de nieuwste elektronische hits van de billboards uitbraakte. Heel even leek het erop dat de wilde verwachtingen ten aanzien van de nieuwe muziek bewaarheid zouden worden, vooral toen de rebelse Karlheinz Stockhausen, het enfant terrible van de klassieke muziek, kortstondig popsterrenstatus verwierf onder hippe jongeren. Tegen deze achtergrond van onbedwingbare vernieuwingsdrang verschenen er in het begin van de jaren ’60 grote hoeveelheden vinylplaten met elektronische of elektro-akoestische muziek. Dit materiaal werden veelal geproduceerd door mensen die al werkzaam waren in de muziekbranche, maar nooit mochten hopen op een grote doorbraak bij de consument; of zij waren als onderzoekers verbonden aan academische audio laboratoria. In relatieve anonimiteit werkten deze Willy Wortels van de elektronische muziek aan hun oeuvre en zagen hun producten door gretige platenlabels afgenomen worden. Toen de muziek van de toekomst uiteindelijk toch niet kon rekenen op de blijvende waardering van een groter publiek, werden de platen zelden of nooit heruitgegeven, laat staan dat een label de moeite nam om ze op cd uit te brengen.
De Amerikaan Keith Fullerton Whitman heeft er sinds het jaar 2000 zijn levenswerk van gemaakt om het gouden tijdperk van de elektronische muziek (van ca. 1952 tot 1984) voor de ondergang te behoeden. Hij schuimt rommelmarkten, universiteitsbibliotheken en archieven van radio studio’s en platenlabels af, op zoek naar deze oude, lang vergeten platen. Zodra hij iets vindt dat hij de moeite waard acht, maakt hij er een digitale transfer van naar cd-rom. De gebrande cd’s stopt hij in dunne, kartonnen hoesjes waarop hij een perfecte kopie van de originele LP-hoes afdrukt, met daarop het logo van zijn eigen bootleg label Creel Pone. Of hij de cd’s ook verkoopt wordt niet helemaal duidelijk; feit is dat ze soms in de bakken van vooruitstrevende platenzaken aangetroffen worden.
De naam Creel Pone is een begrip geworden voor liefhebbers van obscure elektronische muziek. De catalogus telt op dit moment ongeveer 125 uitgaves, en die zijn een gewild object onder verzamelaars. Het aardige is dat er voor een groot deel van de oorspronkelijke platen geen copyrights meer bestaan. Dat betekent dat iedereen ze mag downloaden zodra ze in gedigitaliseerde vorm op internet verschijnen.
Oud Anders wijdt zondag vrijwel het gehele uur aan de schatkamers van Creel Pone. In hoog tempo – dat wil zeggen, zonder al teveel onderbreking van de kant van de presentator – kunt u luisteren naar het ene merkwaardige muzieknummer na het andere. Spitst u de oren, want het kan zo maar zijn dat u tussen al deze bizarre klankconstructies die ene tune of dat ene geluidseffect ontdekt van uw meest geliefde SF films: ‘Aha! Daar hebben ze het dus vandaan...!”
'Magician' van Ruth White
Playlist OUD ANDERS, zondag 17 januari 2016 op AAFM, 22.00 tot 23.00 uur
01. Wheel of Fortune - Ruth White - 3.27
02. Study 0, 3 - Ilja Zeljenka - 3.03
03. Forgotten Lands - Kaja Draksler & Suzana Santos Silva - 6.16
04. Six Canons from the Musical Offering by J.S. Bach - Pietro Grossi - 5.25
05. Danse des Gouttes d'Eau - Cecil Leuter - 1.48
06. Sonata No. 40 In D Minor- Allegretto - Antonio Soler - 5.09
07. Station X/La Planete Oubliee - Nino Nardini - 4.05
08. Sundrift - Tod Dockstader - 3.34
09. Into The Deep - Kula Shaker - 3.48
10. Orbiter - H. Tical - 2.37
11. Fantasia for Organ+Tape - Prof. M. Meyers - 6.35
12. Mobile - Hugh le Caine - 2.05
13. Entrée et Danse de la Nouvelle Reine - Jacques Lejeune - 3.29
14. Arrivée du Prince et Renaissance de Blanche Neige - Jacques Lejeune - 3.05
