Donderdag 10 december 2015
Soms wordt het onwaarschijnlijk mooi in Oud Anders. Zondag is dat het geval wanneer we aandacht besteden aan Divna Ljubojevic, een zangeres uit de hors categorie. Al op zeventienjarige leeftijd dirigeerde dit in Servië geboren supertalent haar eerste koor. En dan niet zomaar een groepje bijeengegraaide amateurs die ook zo nodig een deuntje moeten kwelen, maar leerlingen van de Mokranjac Muziekschool, een eerbiedwaardig instituut dat al vanaf 1896 alles op het gebied van de klassieke Servische muziekcultuur bestiert. De school werd vernoemd naar de componist Stevan Mokranjac, die zeer veel heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het spirituele en seculiere koorzingen in Servië.Nu denkt u mogelijk dat u moet gaan luisteren naar zo’n typische sopraan die haar hoge trillers etaleert in een Verdiaanse opera of zoiets. Mensen die weinig op hebben met deze manier van zingen hebben goedbeschouwd een beetje gelijk wanneer ze bezwaar aantekenen bij het klankgeluid dat westerse, klassiek geschoolde zangers produceren. Wat er uit hun getrainde kelen komt staat mijlenver af van hun natuurlijke spreekstem; we zouden kunnen zeggen dat het allemaal wat gekunsteld klinkt. Waarom is men er in de klassieke muziek eigenlijk toe overgegaan om op deze ogenschijnlijk verwrongen wijze te zingen? Welaan, dat was nodig om het volume van een zanger te vergroten. Hij of zij moest harder zingen om gehoord te worden. Vroeger hadden zangers immers geen microfoon; temidden van het orkestgeweld viel een gewone stem dan weg, en in een grote kathedraal of theaterzaal hoorde het publiek op de achterste rijen niet meer dan wat gefluister. Het was dan enigszins belachelijk om te zien hoe een zanger zich door een ontroerende scene gesticuleerde, terwijl je hem of haar nauwelijks kon horen.
Speciale, langdurige oefeningen van de stembanden zetten de stem ‘open’ en leerde de zanger om als het ware zijn eigen versterker te worden zonder dat dit ten koste ging van de zuiverheid van de klanken. Natuurlijk, we kennen allemaal de uitdrukking ‘gillende sopraan’, maar dat is nou juist wat de dame in kwestie niet doet. Als iemand gilt of brult, dan zwaait de stem onvermijdelijk af en kan de bedoelde toon niet meer exact aangehouden worden. Ziedaar de paradox: om natuurlijk te klinken moest een zanger zich aanwennen om de stembanden en keelspieren op onnatuurlijke wijze te gebruiken.
Het aardige van Divna Ljubojevic is dat haar zangstem niet afwijkt van haar spreekstem. Alhoewel ze een zware scholing achter de rug heeft, klinkt ze niet alsof ze in een soort keurslijf zit. Het wordt dan ook lastig om haar te identificeren als sopraan, mezzosopraan, alt of contra-alt. Moeiteloos schakelt ze over van het ene op het andere register; van hoog naar laag komt elke gezongen noot als een parel uit haar keel rollen, en alles klinkt loepzuiver en ongekunsteld. Zozeer zelfs, dat vooraanstaande muziekprofessoren haar stem betitelen als de mooiste die ze ooit gehoord hebben.
Ljubojevic heeft allang haar eigen koor. Nadat ze enige tijd als jongste dirigente van de First Belgrade Singing Society had opgetreden, formeerde ze ‘Melodi’, een ensemble van tien zangers dat overal ter wereld enthousiaste concertbezoekers laat genieten van de schoonheid van christelijk orthodoxe muziek uit Servië. Zondag zijn de luisteraars van AAFM aan de beurt. Oud Anders draait dan de hymne ‘Polyeleos’.
Playlist OUD ANDERS, zondag 13 december 2015 van 22.00 tot 23.00 uur
01. Walk Don't Talk - Prince - 3.07
02. Sonate en la majeur D.959 - II. Andantino - Franz Schubert - 7.13
03. Inner Dance - Wolfert Brederode Kwartet - 4.55
04. Polyeleos - Divna Ljubojevic - 4.36
05. Hong Kong Instrumental Music: Shu Mu Mu Yang - anoniem - 4.45
06. Momentum - Roderik de Man - 8.14
07. Death Speaks: You will return - David Lang - 4.24
08. Composition 136 - Anthony Braxton & Joe Fonda - 10.19
09. Wondrous Love - Josephine Foster - 4.50
