Donderdag 12 november 2015
Over het leven van de beruchte familie Borgia zijn er dit decennium twee televisieseries verschenen die allebei verscheidene seizoenen besloegen. De bekendste, ‘The Borgias’, vooralsnog de meest succesvolle, is een Amerikaanse productie uitgezonden door de betaaltelevisie zender Showtime; aan de Europese versie ‘Borgia’ werkten meerdere landen mee. Er valt over te twisten welke van de twee filmkritisch gezien de beste is, maar als het u gaat om een realistische weergave van geweld, kiest u dan voor de Europese vertelling. Natuurlijk weten de Amerikanen heel goed hoe ze het bloed van het doek af moeten laten spatten, maar op een of andere manier komt het bij hen altijd wat kunstmatig over. We verwijzen hierbij naar de serie over de heldhaftige gladiator Spartacus, waar de ledematen links en rechts door het beeld heen vliegen en acteurs salto’s maken die geen olympische kampioen hen nadoet. Een groot publiek vindt zoiets prachtig. Datzelfde publiek zou echter bleekjes de bioscoop verlaten bij een onthoofding gepresenteerd door bijvoorbeeld een Russische filmregisseur. Die laat het er namelijk zo echt uitzien dat men zich angstvallig kan afvragen of de acteur nog leeft.Voor de uitzending van zondag koos Oud Anders voor de Europese versie, en dan natuurlijk niet om de kwaliteit van de film, maar om die van de soundtrack te bespreken. We beperken ons tot de main theme tune behorend bij het tweede seizoen, een korte compositie van nog geen anderhalve minuut. Elke aflevering begint met dit opwindende stukje van de hand van soundtrack schrijver Eric Neveux, en er valt heel wat vóór, maar ook heel wat tegen te zeggen.
Om met de historische onzorgvuldigheden te beginnen: de eerste noten laten een flamenco-achtig opzetje horen. Daar heeft Neveux waarschijnlijk voor gekozen omdat de Borgias van oorsprong Spanjaarden waren. Een vorm van deze eclectische stijl bestond inderdaad al in hun tijd en had zich verspreid onder alle rangen en standen van de Spaanse samenleving. Het instrument waarop de noten gespeeld worden klinkt echter als een moderne flamenco gitaar, en het deuntje zelf doet meer aan Paco de Lucia denken dan aan een luitenist uit de 15e-16e eeuw; ziedaar het eerste anachronisme. Vervolgens valt het orkest groot in met pauken, strijkers en koperblazers. Dat orkestrale gedeelte komt beslist niet overeen met de alledaagse muzikale praktijk van de vroege Italiaanse renaissance. Muzikanten speelden in beduidend kleinere ensembles, en de instrumenten die we horen bestonden nog niet. Ook valt er wat aan te merken op de simpele, stotende ritmiek dat het orkest ten gehore brengt. Composities uit de renaissance, vooral die welke bestemd waren voor de hogere kringen waartoe de Borgias behoorden, klonken verfijnder en ingetogener.
Dan horen we ergens rond 0m48s een vocaal intermezzo. Woorden zijn er niet; men zingt zoiets als ‘oe-oe-oe’. Het geneurie dient slechts ter voorbereiding wat er komen gaat: een veelkoppig koor zet een overdonderende finale in die niets te maken heeft met de fraai gestileerde polyfonie van de renaissance, maar alles met de neo-romantiek van Carl Orff’s Carmina Burana. Samengevat kunnen we dus zeggen dat de muziek van deze track in alle opzichten faalt; we horen een ratjetoe van 20ste –eeuwse stijlen, maar geen authentieke renaissancistische geluiden.
We kunnen echter niet van elke soundtrack componist verlangen dat hij zich verdiept in historische muziek. Dat gebeurt ook niet. Het merendeel van de periode drama’s bedient zich van hedendaagse klanken, en niemand zal zich daaraan storen. Wel belangrijk is de vraag of de muziek de inhoud van de film draagt. Kijken we naar de serie Borgia, dan kunnen we alleen maar vaststellen dat dit het geval is. Het accent ligt op de militaire ondernemingen van de pausenzoon Cesare; hij streefde ernaar om het verdeelde Italië, dat uit een samenraapsel van onafhankelijke stadstaatjes bestond, tot een enkele natie te verenigen. Dankzij zijn briljante strategische inzicht kwam hij daar een heel eind mee. Toen echter zijn vader paus Alexander VI overleed was het gedaan met zijn macht. De kardinalen van het concilie, allen afkomstig uit de Italiaanse nobele families, zetten hem handig buitenspel. Voordat het echter zover was, had de om zijn moed, vecht- en moordlust bekend staande Cesare de belangrijkste steden in Italië onder de voet gelopen. Het militaire kunnen van Cesare wordt uitstekend ondersteund door de stampende ritmes van orkest en koor in de main theme van de soundtrack.
Eric Neveux heeft het dus heel goed gedaan. En bovendien: de muziek klinkt fantastisch. Klikt u de video hieronder maar eens aan.
Playlist OUD ANDERS, zondag 25 november 2015, 22.00 tot 23.00 uur
01. Borgia Main Title (International Version) OST Seizoen 2 - Eric Neveux - 1.28
02. The Days Of Wine And Roses - Bill Evans & Toots Thielemans - 6.43
03. Lauda 28 Amor Dolce Senca Pare - Gavin Bryars - 6.12
04. Stück 05 - Luigi Marchetti & Bo Wiget - 5.01
05. Two Trains Runnin' (McKinley Morganfield) - Bob Dylan - 4.56
06. The Dreams and Prayers of Isaac the Blind: Agitato - Con fuoco - Maestoso - Senza misura, oscillante - Osvaldo Golijov - 9.16
07. Rapture - Laura Veirs - 3.06
08. Piano Sonata No. 1 in F Minor, Op. 6 II. Andante - Alexander Scriabin - 4.17
