Donderdag 8 oktober 2015
De Amerikaanse bluesgitarist John Fahey gaf er blijk van zijn klassiekers te kennen toen hij zijn eerste album ‘Blind Joe Death’ doopte. Vele vroege vertegenwoordigers van de blues waren immers blind geweest. Ze hadden de handicap in de keuze van hun bijnaam opgenomen: Blind Willie Johnson, Blind Blake, Blind Lemon Jefferson, Blind Boy Fuller, Blind Willie McTell, er komt geen einde aan de lijst. De toevoeging van de achternaam ‘Death’ dient teruggevoerd te worden op Fahey’s eigen preoccupatie met de dood, maar kan ook te maken hebben met de vele verwijzingen naar voodoo praktijken in de teksten van de grote blueszangers. Daarnaast is de naam bedoeld als commentaar op de erbarmelijke omstandigheden waaronder de meeste Afro-Amerikanen leefden: de dood kon op ieder moment en in allerlei gedaantes toeslaan wanneer je met een zwarte huid door het leven moest in de streek waar Fahey opgroeide. De gitarist had de zwarte sloppenwijken met eigen ogen gezien toen hij op zoek ging naar zeldzame bluesplaten. Wat hij er aantrof verbijsterde hem; de pijn, het verdriet en de woede in de Afro-Amerikaanse gemeenschap liet zich in zijn ogen niet anders samenvatten dan met het omineuze woord ‘dood’.Zo kwam de titel van Fahey’s plaat tot stand. De naam mocht dan gauw gevonden zijn, de verspreiding van zijn eersteling liep bepaald niet van een leien dakje; de oplage van het album kwam niet boven de honderd uit. Exemplaren waren niet langs de reguliere weg verkrijgbaar, of Fahey zelf moest ze al stiekem in de platenbakken van de muziekwinkels gestopt hebben. Verkocht of niet, hij kreeg er dus niets voor. We moeten dat bezien vanuit de muzikale context van die tijd. We schrijven 1959, een periode waarin R&B en Rock ’n Roll hoogtij vierden; geen enkele artiest die van zijn muziek wilde leven haalde het in zijn hoofd om een plaat met akoestische gitaarsolo’s op de markt te brengen. Daar komt dan nog bij dat Fahey verschillende tradities met elkaar verenigde: folk, blues, ragas en dissonante klassieke muziek werden samengesmeed tot een eigenzinnig idioom waar maar weinig mensen naar wilden luisteren. Fahey besefte maar al te goed dat de muzikale trends van zijn tijd niet in zijn voordeel waren en probeerde niet eens zijn plaat bij een officieel label onder te brengen. Hij gaf ‘Blind Joe Death’ in eigen beheer uit, onder andere met geld geleend van een dominee van de Episcopale Kerk; ongetwijfeld heeft hij de man zand in de ogen weten te strooien met zijn verwijzing naar de christelijke hymnes die toch ook in zijn composities doorklonken.
Fahey leefde zijn fantasie uit in de liner notes van zijn plaat. Hij verzon een verhaal rondom de illustere ‘Blind Joe Death’, als zou deze een werkelijk bestaande blueszanger zijn die tot dan toe aan de aandacht van het grote publiek ontsnapt was. Fahey trok een tijd met Joe op en werd in de geheimen van de echte blues onderwezen; de diepe, donkere blues die het lijden van de Afro-Amerikaanse bevolking kanaliseerde, en die doorspekt was met het duistere bijgeloof van generaties zwarte artiesten. Als luguber uitvloeisel van deze voodoo-achtige trekjes van de blues bedacht John Fahey een bizarre mythe: de doodskist van een baby diende als klankkast voor zijn gitaar...jawel. Als je dan toch muziek maakt die de ellende van het leven bezingt, waarom dan niet met een instrument dat symbool staat voor het treurigste wat een mens kan overkomen: de dood van een kind.
De legende van Blind Joe Death werd in de liner notes van volgende albums uitgesponnen. Fahey, genietend van zijn absurde fictie, zag er geen been in om zijn verhalen op te sturen naar instituten die de documentatie over de Amerikaanse muziektradities bijhielden. Men zegt dat sommige musicologen zelfs geloof hechtten aan het bestaan van de onontdekte Blind Joe Death en op zoek gingen naar diens wortels. Laten we dat gerucht maar als onderdeel van de mythe beschouwen; zo naïef zullen wetenschappers nu ook weer niet zijn.
Zondag draait Oud Anders het nummer ‘Desperate Man Blues’. Het staat op het besproken album, ‘Blind Joe Death’. Fahey geeft er een staaltje fingerpicking gitaarspel ten beste dat voor zijn tijd ongekend modern was.
Playlist OUD ANDERS, zondag 27 september 2015 op AAFM, 22.00 tot 23.00 uur
01. Angels Dance - Mohsen Taherzadeh - 7.16
02. Sancto Dei Nicolao - Ensemble Peregrina - 3.07
03. Mutations - Jean-Claude Risset - 4.59
04. Half A Life - Phantom's Divine Comedy - 4.04
05. Serge Prokofiev: Humoristisches Scherzo op.12.9 - Gürzenich Fagotquintett - 2.46
06. Iberia - Dave Brubeck Quartet - 3.00
07. Desperate Man Blues - John Fahey - 4.01
08. Let Heaven And Earth Praise Him - Dmitri Bortniansky (1751-1825) - 4.48
09. Cable Car - Dave Brubeck Quartet - 2.59
10. She's Long Gone - The Black Keys - 3.06
11. Ach, dass ich Wassers genug hatte - Johann Christian Bach - 7.12
