Donderdag 17 september 2015
In het muzikale project “The Gospel According to the Other Mary” van componist John Adams en librettist Peter Sellars wordt ‘de andere Maria’ vereenzelvigd met zowel Maria Magdalena, de vrouwelijke discipel van Jezus, als met Maria van Bethanië, de zuster van Lazarus. In de evangeliën van Markus en Mattheus wordt ‘de andere Maria’ met evenzovele woorden genoemd, maar het komt niet onomstotelijk vast te staan wie de schrijvers met deze aanduiding bedoelden. Wel lijken Markus en Mattheus onderscheid te maken tussen de verschillende Maria’s die zich in de buurt van de verlosser ophielden. Dat onderscheid raakte in de middeleeuwen verloren. Erger nog, Maria Magdalena werd sinds paus Gregorius I (540 – 604) gezien als dezelfde zondige vrouw die de voeten van Jezus waste; gemakshalve – of wellicht vanuit een zekere agenda - liet men haar doorgaan voor een bekeerde prostituee. De echte Maria Magdalena was volgens de evangeliën de vrouw uit wie Jezus zeven demonen verdreef. Er werd niet aangegeven wat voor kwaad ze op haar geweten had. Door haar als hoer te bestempelen bezondigde ons vroege westerse christendom zich dus in zekere zin aan geschiedvervalsing; of er werd althans handig gebruik gemaakt van de onduidelijkheid omtrent de vele Maria’s die in het nieuwe testament optreden. Wie is wie in de bijbel, we kunnen ons er eindeloos het hoofd over breken. Voor de opera van Adams en Sellars is dit echter niet zozeer van belang. De verschillende Maria’s – de moeder van Jezus uitgezonderd natuurlijk – worden één: de ‘andere Maria’ is hier Maria Magdalena, en haar personage wordt naar onze moderne tijd getransporteerd. We horen over drugsverslaving, de revoluties van de Arabische lente en toevluchtsoorden voor vrouwen. Ondanks deze anachronistische elementen weet librettoschrijver Sellars er een geheel van te maken dat de verhaallijn van de officiële bijbel min of meer volgt.
Lezen we echter de titel van het stuk als ‘Het evangelie volgens Maria Magdalena’ – en daartoe zijn we gerechtigd op grond van het feit dat de rol van de andere Maria hier wordt ingevuld door Maria Magdalena - dan komen we op het verkeerde been te staan. Wat is namelijk het geval? Er rest ons een apocrief geschrift dat de naam ‘Het evangelie volgens Maria’ draagt. Het wordt door sommige geleerden toegeschreven aan de historische Maria Magdalena. In dit manuscript, bestaande uit een verzameling korte Griekse en Koptische fragmenten uit de derde en vijfde eeuw, komt Magdalena naar voren als de dertiende apostel die beter dan de overige twaalf weet hoe de leer van Christus verspreid moet worden. Volgens dit evangelie was zij de vrouw van wie Jezus meer hield dan van andere vrouwen (romanschrijver Dan Brown ging met dit gegeven aan de haal en maakte haar in zijn Da Vinci Code zelfs tot zijn bruid), en als zodanig zou de mensenzoon haar dieper dan de anderen ingewijd hebben in de werkelijke betekenis van zijn woorden. De inhoud van dit evangelie komt in de opera niet zozeer aan bod. De enige overeenkomst tussen het antieke manuscript en de opera is de hoofdrol die er voor Magdalena wordt weggelegd.
Zondag verkondigt Oud Anders het evangelie volgens Maria Magdalena. Met andere woorden, we draaien twee nummers uit ‘The Gospel According to the Other Mary’. De muziek doet denken aan die andere opera’s van Adams, ‘Nixon in China’ en ‘The Death of Klinghoffer’; ze ontleent haar levendigheid evenzeer aan de vrolijke, springerige ritmes van Gershwin en Ragtime als aan de opjagende, repetitieve muzikale frasering van het minimalisme. Als gewoonlijk maakt Adams er met de live uitvoering weer een spectaculair totaaltheater van. Hij laat zelfs streetdancers optreden, en waarom ook niet? Of u nu gelovig bent of niet, het passieverhaal is een bestseller voor alle (leef)tijden.
Playlist OUD ANDERS, zondag 20 september 2015 op AAFM van 22.00 tot 23.00 uur
01. Thank U - Alanis Morissette - 4.18
02. Agni Partene Despoina - Monniken van Simonopetra - 7.22
03. Four - Anthony Braxton - 8.24
04. Quatre Etudes (1915) - Prélude - Jean Roger-Ducasse - 4.54
05. Ironic - Alanis Morissette - 3.50
06. The Gospel According to the Other Mary: Arrest Of Jesus - John Adams - 5.40
07. Malinke Percussion: Manya - anoniem - 3.55
08. Prière - Stomu Yamashta - 4.28
09. The Gospel According to the Other Mary: En Un Dia De Amor Yo Baje Hasta La Tierra - John Adams - 4.25
10. La Guitarra de Mulay-Jilaly - Francisco Alcazar Armiento - 4.00
