Donderdag 27 augustus 2015
Oud Anders wijdt een flink deel van de komende uitzending aan het fenomeen sound art. Bij deze branche in de avant-garde muziek wordt er door sommige artiesten niet zozeer gebruik gemaakt van conventionele instrumenten, maar van zelfbedachte installaties. Vaak dienen deze ontworpen structuren - naast de geluiden die ze produceren - ook een kunstzinnig visueel doel. Andere sound designers bedienen zich echter van wat er al in een landschap aanwezig is, zoals gebouwen, bomen, vlaktes en wat dies meer zij. Ze vangen dan door middel van speciale microfoons de geluiden op die deze structuren voortbrengen onder invloed van allerlei natuurlijke, of door de mens aangebrachte omstandigheden. Een van deze artiesten komt zondagavond aan bod: de Australiër Alan Lamb.Deze in Schotland geboren sound designer, eigenlijk neurofysioloog van beroep, werd als kind gewezen op de geluiden van bovengrondse telefoonkabels. Het was zijn kinderjuffrouw die haar oor tegen een telefoonpaal drukte en hem vertelde dat hij zo ‘de klanken van de wereld‘ kon horen. Wat ze daar precies mee bedoelde begreep hij niet onmiddellijk; hij volgde haar voorbeeld, maar ving niet meer dan wat vaag gebrom op. Pas later, toen hij al in Australië woonde en tijdelijk terug was in Schotland voor een vakantie, drong de boodschap van de juf tot hem door. Op zekere avond parkeerde hij namelijk zijn busje ongeweten onder een aantal telefoonpalen, en tegen de tijd dat hij wilde gaan slapen werd hij opeens getroffen door het ‘zingen’ van de draden hoog boven hem. Dat kwam door de wind die een geheimzinnig spel speelde met de strakgespannen kabels. Hij bleef er de hele nacht naar luisteren.
Sinds die tijd dateert Lamb’s ongewone interesse voor telefoonpalen. Hij ging aan de slag en zocht naar een manier om vorm te geven aan zijn ideeën. Hij had het geluk ergens in het zuidwesten van Australië een afgelegen stuk land te vinden met daarop een aantal aan hun lot overgelaten telefoonpalen. De kilometer lange kabels waren niet omhuld met een beschermende laag, en dat was noodzakelijk voor zijn experimenten; in verpakte staat geven de draden immers nauwelijks geluid. Verder maakte hij gebruik van contactmicrofoons die hij op de kabels bevestigde. Allerlei geluiden die zich door de draden voortbewogen konden zodoende gemakkelijker opgenomen worden.
Wat hoort u nu eigenlijk precies als u naar ‘Primal Image’ luistert, een van Lamb’s eerste opnames?
De wind natuurlijk, die op elk segment van de kabels een zeer verschillende invloed uitoefent; vogels die op de draden gaan zitten, de impact van insecten die ertegen aan botsen, het schuren van de bevestigingsmechanismes van de kabels. Het hele proces van zijn experiment vergde beduidend meer dan u zou denken; om de opname te vrijwaren van andere geluiden dan die van de bron zelf kocht de sound artist het stuk land en hield nieuwsgierigen op een afstand. Het laatste dat hij wilde was een stel kampeerders op zijn terrein, met alle akoestische vervuiling van dien. Hij belde zelfs met de luchtwegen om ervoor te zorgen dat er nauwelijks boven zijn gebied gevlogen werd.
Voor een begrip van het ontstaan van de klanken verwijst Lamb naar definities zoals grondtoon, eigenfrequentie, harmonische boventonen als veelvouden van de fundamentele frequentie etc. Deze termen beschrijven de natuurkundige opbouw van een geluidsgolf. Daarover zullen we het hier niet hebben. U kunt echter maar liefst een half uur lang luisteren naar de opnamen die Lamb gedurende een aantal weken maakte, en die hij knipte tot wat het werd: een koor van machtige geluiden die tot in de verste uithoeken van de kosmos lijken te reiken. Mooi? Dat is het woord niet. Maar indrukwekkend is het wel.
Playlist OUD ANDERS, zondag 30 augustus 2015 van 22.00 tot 23.00 uur
01. 'S iomadh Rud Tha Dhìth Orm: Ciamar a Nì Mi 'n Dannsa Dìreach - Rhiannon Giddens - 4.23
02. Primal Image - Alan Lamb - 29.33
03. Marie Assumptio Afficiat - Hujus Chori Suscipe - Anonymous 4 - 2.34
04. Etude-Caprices Op 18 I Moderato - Henryk Wieniawski - 3.55
05. Maids Of Elfen-Mere - Tori Amos - 2.53
06. Science Fiction - Ornette Coleman - 5.07
07. Pres du Ruisseau - Mel Bonis - 2.57
